Jednym z ważniejszych, jeśli nie najważniejszym obowiązkiem w zakresie ochrony przeciwpożarowej jest obowiązek, o którym mowa jest w art. 9 Ustawy o ochronie przeciwpożarowej:

„Każdy kto zauważy pożar, klęskę żywiołową lub inne miejscowe zagrożenie, jest zobowiązany niezwłocznie zawiadomić osoby znajdujące w strefie zagrożenia oraz: centrum powiadamiania ratunkowego lub jednostkę ochrony przeciwpożarowej albo Policję bądź wójta albo sołtysa”.

W powyższym artykule określono wszystkie obowiązki spoczywające na nas wszystkich jednak nie wynika z przepisów jasno czy mamy obowiązek podejmowania działań gaśniczych, jednak może to wynikać z wewnętrznych regulaminów organizacyjnych czy zakresów obowiązków poszczególnych pracowników. Nie może to być jednak obowiązek bezwzględny czyli nie można nakazać gasić każdego pożaru przy użyciu gaśnic i hydrantów pracownikom, gdyż wiąże się to z ryzykiem utraty życia lub zdrowia w wyniku narażenia pracownika na działanie termiczne pożaru oraz oddziaływanie toksyczne produktów spalania.

Kodeks pracy.
Art.209 mówi o obowiązkach pracodawcy w zakresie ochrony przeciwpożarowej:

1.  Zapewnić środki niezbędne do udzielania pierwszej pomocy w nagłych wypadkach, zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników.

2.    Wyznaczyć pracowników do:

a.    Udzielania pierwszej pomocy.

b.    Wykonywania działań w zakresie zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników.

c. Zapewnić łączność ze służbami zewnętrznymi wyspecjalizowanymi w szczególności w zakresie udzielania pierwszej pomocy w nagłych wypadkach, ratownictwa medycznego oraz ochrony przeciwpożarowej.

Działania powyższe powinny być dostosowane do rodzaju i zakresu prowadzenia działalności gospodarczej, liczby zatrudnionych pracowników i innych osób przebywających na terenie zakładu pracy oraz rodzaju i poziomu występujących zagrożeń.
Ponadto zgodnie z art. 207 KP pracodawca jest zobowiązany przekazać pracownikom informacje o pracownikach wyznaczonych do udzielania pierwszej pomocy oraz wykonywania działań w zakresie zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników.
Informacja o pracownikach wyznaczonych do udzielania pierwszej pomocy oraz wykonywania działań w zakresie zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników powinna zawierać:

– imię i nazwisko,

– miejsce wykonywania pracy,

– numer telefonu służbowego lub innego środka komunikacji elektronicznej.

Ponadto pracodawca ma obowiązek przekazania pracownikom informacji o:

1. Zagrożeniach dla zdrowia i życia występujących w zakładzie pracy na poszczególnych stanowiskach pracy i przy wykonywanych pracach, w tym o zasadach postępowania w przypadku awarii i innych sytuacji zagrażających zdrowiu i życiu pracowników.
2. Działaniach ochronnych i zapobiegawczych podjętych w celu wyeliminowania lub ograniczenia zagrożeń o których mowa w pkt.1.   

Zaznaczyć należy, że obowiązek udzielania pierwszej pomocy przedlekarskiej osobom poszkodowanym wynika także innych przepisów nie tylko z przepisów o ochronie przeciwpożarowej i spoczywa na nas wszystkich.

Obowiązek przestrzegania przepisów o ochronie przeciwpożarowej wynika z art.3 Ustawy o ochronie przeciwpożarowej oraz z art. 100 KP. Kto nie przestrzega w/w obowiązku podlega odpowiedzialności w trybie i na zasadach ustalonych w innych przepisach min. Kodeksie karnym w art. 163 i 164 określono odpowiedzialność karną za spowodowanie zdarzeń zagrażających zdrowiu i życiu oraz art. 82, 82a i 83 Kodeksu wykroczeń.

Art. 4 Ustawy o ochronie przeciwpożarowej nakłada dodatkowe obowiązki na właścicieli budynków, obiektów budowlanych lub terenów, którzy zapewniając ich ochronę przeciwpożarową zobowiązani są w szczególności do:

• przestrzegania przeciwpożarowych wymagań techniczno-budowlanych, instalacyjnych i technologicznych,
• wyposażenia budynku, obiektu budowlanego lub terenu w wymagane urządzenia przeciwpożarowe i gaśnice,
• zapewnienia konserwacji oraz naprawy urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic w sposób gwarantujący ich sprawne i niezawodne funkcjonowanie,
• zapewnieni osobom przebywającym w budynku, obiekcie budowlanym lub na terenie, bezpieczeństwo i możliwość ewakuacji,
• przygotowania budynku, obiektu budowlanego lub terenu do prowadzenia akcji ratowniczej,
• zapoznania pracowników z przepisami przeciwpożarowymi,
• ustalenia sposobów postępowania na wypadek powstania pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia.

Na terenie zakładu pracy mogą występować wszelkiego rodzaju zdarzenia niebezpieczne do których możemy zaliczyć pożary i miejscowe zagrożenia. Rodzaj
i wielkość zdarzeń niebezpiecznych jest związana z wieloma czynnikami m.in. :ilością
i rodzajem substancji magazynowanych i przetwarzanych w zakładzie, rodzajem prowadzonej działalności zakładu, umiejscowieniem, ilością osób zatrudnionych
i wieloma innymi czynnikami wpływającymi na ryzyko wystąpienia i rozprzestrzeniania się zdarzeń niebezpiecznych.

Ponadto właściciele budynków, zarządcy lub użytkownicy budynków oraz placów składowych i wiat, z wyjątkiem budynków jednorodzinnych zobowiązani są do:

1.  Utrzymywania urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic w stanie pełnej sprawności technicznej i funkcjonalnej.

2.    Wyposażenia obiektów, zgodnie z wymaganiami przepisów techniczno-budowlanych, w przeciwpożarowe wyłączniki prądu.

3.     Umieszczania w widocznych miejscach instrukcji postępowania na wypadek pożaru wraz z wykazem telefonów alarmowych.

4.    Oznakowania znakami zgodnymi z Polskimi Normami:

a.  Dróg i wyjść ewakuacyjnych w sposób zapewniający dostarczenie informacji niezbędnych do ewakuacji.

b.    Miejsc usytuowania urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic.

c.     Miejsc usytuowania elementów sterujących urządzeniami przeciwpożarowymi.

d.  Miejsc usytuowania nasady umożliwiającej zasilanie instalacji wodociągowej przeciwpożarowej, kurków głównych instalacji gazowej oraz materiałów niebezpiecznych pożarowo.

e.    Pomieszczeń i terenów z materiałami niebezpiecznymi pożarowo.

f. Drabin ewakuacyjnych, rękawów ratowniczych, pojemników z maskami ucieczkowymi, miejsc zbiórki do ewakuacji, miejsc lokalizacji kluczy do wyjść ewakuacyjnych.

g.    Dźwigów dla straży pożarnej.

h. Przeciwpożarowych zbiorników wodnych, zbiorników technologicznych stanowiących uzupełniające źródło wody do celów przeciwpożarowych, punktów poboru wody, stanowisk czerpani wody.

i.      Drzwi przeciwpożarowych.

j.     Dróg pożarowych.

k.    Miejsc zaklasyfikowanych jako strefy zagrożenia wybuchem.